april 2015
Woord vooraf van het bestuur
Thomas van Giffen en Thijs van den Boogaard zijn nog voortdurend bezig met het uitbouwen en verbeteren van de familiewebsite op vangiffen.org.
Het merendeel van de familieleden zal het familienieuws voortaan via deze digitale Nieuwsbrief ontvangen. Een kleine groep van tien familieleden wil per sé een papieren bulletin blijven ontvangen, maar die zijn duur om te maken. Daarom verwacht het bestuur van hen dat zij een bijdrage in de kosten zullen leveren door in elk geval het jaarlijks aanbevolen bedrag van € 25,= contributie te betalen op bankrekening nr. NL04INGB0008286076 t.n.v. Stichting familie Van Giffen, Lemmer.
We nodigen de familie hierbij uit om kopij voor de Nieuwsbrief aan te bieden. Een herinnering, een anekdote, een foto, een beroep, het maakt niet uit, stuur een bijdrage in naar de bestuursleden. In dit bulletin schrijft Tineke Zweers-van Giffen over haar bezoek aan het portret van Guurtje van der Stadt in het Kröller Müller museum.
Lief en leed
Via de Kingma stichting werden we op de hoogte gesteld van het overlijden van Hylke-Jan Lambertus Muntinga op 1 juni 2014 in Klosters (Zwitserland). Hylke Jan werd op 27 september 1943 geboren als zoon van Jan Muntinga en Foekje van Giffen.
Op 29 maart 2015 overleed Jacoba Johanna (Cootje) Bok-van Giffen op de leeftijd van 96 jaar.
Namens het bestuur, Klaas van Giffen (Overveen).
Een bijzondere ontmoeting
Door Tineke Zweers-van Giffen
Op 19 mei 2014 was ik met een museumclub uit Alkmaar voor een excursie naar de Hoge Veluwe. Natuurlijk stond er ook een bezoek aan het Kröller Müller museum op het progamma. We hadden een rondleiding afgesproken in de middag en stonden op het afgesproken tijdstip te wachten bij de receptie op onze rondleidster. Tot onze grote verrassing bleek, dat Koning Willem Alexander op die zelfde tijd de tentoonstelling over Seurat zou openen. We hadden zodoende een primeur om de koning op weg naar de opening langs te zien komen en door hem begroet te worden met :“Dag dames”.
Nog enigszins overrompeld volgden we onze gids voor de rondleiding naar de vaste collectie. Vooraf had ik gevraagd of we ook het schilderij van Guurtje van de Stadt zouden kunnen bekijken. Immers, zij werd als jonge vrouw geschilderd door Monet. Ze was de moeder van Guda E.G. van Giffen-Duyvis, de tweede vrouw van mijn grootvader Albert Egges van Giffen. Guda heeft het schilderij indertijd aan het museum geschonken.
Voor het schilderij stonden drie dames langdurig en aandachtig het werk te bekijken. Opeens draaide een van deze dames zich naar ons om en zei: “Dit is onze grootmoeder”. Stomverbaasd antwoordde ik: “Maar het is mijn overgrootmoeder”.
Wat bleek. Debora Duyvis, een nicht van mijn grootmoeder, wonende in Canada, was met haar dochter op bezoek bij haar zus Joke uit Oosterbeek. Debora en Joke zijn de dochters van Teewis Duyvis, de oudste broer van mijn grootmoeder. Juist op deze dag bezochten zij, net als wij, het Kröller Müller museum en wilden het schilderij van hun grootmoeder bekijken. Verrassing alom!
We waren het er gauw over eens dat een groter toeval haast niet mogelijk . Komende uit totaal verschillende windstreken gelijktijdig voor het zelfde kunstwerk staan! De foto getuigt van ons aller verrassing.
Het familie archief
Door Klaas van Giffen
In vroegere generaties van onze familie Van Giffen zijn er steeds mensen geweest, die het belangrijk vonden om bepaalde familiegegevens voor het nageslacht vast te leggen en te bewaren. Dat begon al acht generaties geleden, toen de rechtsgeleerde dr Lucas van Giffen (IV.1, 1634-1680) met zijn vrouw Margaretha Broijls in de stad Groningen woonde, waar hij in een boekje zorgvuldig aantekening hield van de belangrijke data en gebeurtenissen in het gezin. Zij kregen maar liefst acht kinderen, waarvan alleen dochter Anna en jongste zoon V.1.Lambertus van Giffen (de eerste zilversmid) de volwassenheid bereikten. Geheel naar de taal van toen beschreef Lucas de geboorte van een kind als ‘jonck geweest’; een huwelijk werd vermeld als ‘ghetrout’ en een overlijden werd aangeduid als ‘in den Heere gherust’.
Op de volgende pagina’s is het originele document weergegeven met daaronder de overgetypte tekst:
Overgetypt als volgt:
Den 3 Julij 1669 is ons dochtertien Anna
in de Heeren gerust olt sijnde 16 weeken
4 dagh en 7 uiren en leijt N Kercke begraven
Den 10 Martij 1670 is onse Lambertus
met 36 weken jonck geweest en van do: Zantfliter gedoopt.
gestorven:
Den 5 Febr: 1671 is onse Jan jonck
geweest ende met 10 weeken gestorven
Den 30 Jan: 1672 is onse tweede dochter
Anna jonck geweest: dingdagh
avonts te 10 uire.
Den 9 Aug: 1673 is onsen tweeden Jan jonck
geweest ende den 10 dito in Martini Kercke
van Do. Mees gedoopt den 5 April op Sondagh
om 8 uir gestorven olt 39 weeke 1 dag.
Den 3 Juli 1675 is onse Niesien jonck geweest
6 en den 14 Jan 1676 verstorven:
1 – Den 30 Juli 1676 is onse tweede Lambertus jonck
1 – 4 geweest
8 – 4 Den 18 october een miskraam
noch begond Cornelis Janse van Medemblik
ned. ger. den 21 januarij 1679
sondagh savonts te 9 uir
Den 21 Septembris 1679 is mijn liefste ver
lost van een jonge Soon ende den 23 in Marti
ni Kercke gedoopt door Dn:Petr Albethoma
Voorts is er een papiertje overgeleverd, waarop zowel door Lucas als door zijn vrouw Margaretha en een onbekende aantekeningen zijn gemaakt:
Overgetypt als volgt:
Den 11 Augusti 1668 sijn wij [schrift van Margaretha Broijls]
te samen gecompareerd van ds Abbinge
in de nieuwe Kercke op wonsdagh
september
1679 Den 27 dito saterdagh snachts te 12 uur [schrift van Lucas van Giffen]
is mijn alderwarste (?) huisvrou Margrieta
Broijls in den Heere gerust ende den
2. october in de Nieuwe Kercke begraven
1680 Den 6 maij is onse oom Dr van Giffen [schrift onbekende Broijls oomzegger van Lucas]
in den Heere gerust en in de
nieuwe kerkcke begraven
den 28 September 1673 is Monsieur Hillinet (?) [schrift van Lucas van Giffen]
bij ons komen woonen sal weekelijck voor
kost, drank en camer geven vier gld.
16st voor snight (?) den 18 april uijtgegeven:
Den 19 april aan Egbert de dienaar gegeven [schrift van onbekende]
voor de infiniatie van de rechtsbrieffen
20 st. voor mijn salaris – 29 st:
9 april 1e gereb Redger Oosten -1 – 10 – “
den 11 dito den 18 dito 25 dito -1 – 16 – “
Den 2 Febris 9 dito 16 dito -1 – 16 – “
den solten dik wegens Dorch Golsd
Botterman -1 – 16 – “
6 –
Dr. Lucas van Giffen hield blijkbaar ook pension, waarbij hij nauwkeurig boek bijhield van het komen en gaan van gasten, logées en kostgangers die tijdelijk verblijf hielden in huize Van Giffen:
Overgetypt als volgt:
Den 9 april 1670 is Monsieur Lambeijsens (?)
bij ons in kost gekomen en den 22 Febr
wederom nae Embden vertrocken
Ergo ses weeken swerk 4 gl:facit 24 gl
Den 17 maij 1676 wedeom gekomen van Embden
ende den ersten julij weder ver
trocken Ergo ses week en een half fa: 27 gl
Den 6 Sept: 1671 wederom gekomen
Den 21 Junij 1679 is Jacobus Wolbers
bij ons komen woonen ende sal
jaarlijcks bij ons verteren hondert
vijf en seventich car. gl. met ook
vereeninge voor mijn vrou, voor eten
en drincken, camer wasschen en stiven
maar sal sijn eigen vuil en licht holden
Den 19 November 1679 op een donderdagh
is Sibrechjen Willems bij ons komen wonen
en sal wekelijcks verteren 2 gl voor
eten, drincken, slapen en wasschen.
Den 5 Maij op woensdagh is Monsieur Wingen
bij ons gekomen
Den 5 Junij is nicht Margrieten bij ons
gekomen
Een oomzegger van Lucas vanuit de familie Broijls heeft Lucas zijn aantekeningen overgeschreven en verder gecompleteerd met de sterfdata van Lucas en Margaretha en ook dat stukje papier is bewaard gebleven:
Overgetypt als volgt:
X (volgens eigenhandige aantekening
in een boekje van Docter LvG gevonden het volgende X
12 Aug’s 1668 getrouwd in de N:K: door Dom: Abbing
den 27 Sept’m 1679 saterdag nagt te 12 uur is Margaretha
Margrita Broijls overleden en den 2 Octr in NK
begraven. 1680 den 6 Maij is onze oom Doc: van Giffen
in den Heere gerust, die in in de Nieuwe Kerkcke begraven is.
3 Julij 1669 overleden Anna 16 weken 4 dagen en 7 uur oud
10 maart 1670 is onze Lamb’t. geboren en van domenie
Zandlither gedoopt met 36 weken gestorven
den 5 Febr. 1671 geboren Jan en met 10 weken gestorven
30 Jan: 1672 geb’r Anna de tweede dochter ding’s avons om 10 Uur.
9 Aug’s 1673 is de 2de Jan geboren en in NK van
domenie Nees gedoopt en den 5 April gestorven oud
34 weken 1 dag.
3 Juli 1675 Niesje geb’r en den 14 Jan 1676 overleden
30 Juli 1676 is onze 2de Lamb’s geboren
18 October Een miskraam
21 Sep’m 1679 is mijn liefste verlost van Een jonge Zoon
en den 23 in NK gedoopt door Peterus Albertoma
27 Sept. 1679 Saterdagh ‘s nachts te 12 uur is mijne alderwaarste
huis vrou Margriete Broijls in den Heere gerust ende den 2 October
in de Nieuwe Kerk begraven
De Groninger conservator dr. Egge Knol benadrukt dat dit soort unieke aantekeningen van overlijden van kinderen erg belangrijk is, omdat de enige officiële registratie van een kind destijds bestond uit de doopinschrijving, terwijl de dood doorgaans niet werd vastgelegd. Een enkele keer werd een begrafenis vermeld in een register van boetes, omdat er na 12 uur ‘s middags niet in de kerk mocht worden begraven, maar welvarende mensen namen die boete soms als kostenpost voor lief.
Deze volbeschreven papiertjes uit de 17e eeuw zijn door de eeuwen heen zorgvuldig bewaard gebleven en worden ook nu nog gekoesterd als de oudste geschreven stukken uit ons archief.
Een eeuw later, einde 18e eeuw, stelde Gerhardus Busz Antonides zijn kennis over de familie Busz en de aangetrouwde familie Van Giffen te boek. Hij omschreef dat in het slot van zijn stuk als volgt:
“Ps. NB: Dit alles tot dusverre al van tijd tot tijd opgezocht, bijeengebracht, aangeteekendt & met hulpe van veelen der Familie, die mij het hunne daartoe bezorgd hebben, welken ik daarvoor hartelijk dankbaar ben, en dus ‘t zamengesteld, en Ao 1799 dan vervoltrokken & afgeschreven door Gerhard Busz Antonides, Predicant te Westerwijtwerd & Menkewier, gedeeltelijk tot eijgen dienst & plaizier om veele dingen voor de vergeetelheijd nog wat te bewaaren, gedeeltelijk ook tot dienst & plaizier van dezulken der Familie daar aan plaizier hebben, of genoegen in scheppen; (….); strekkende dit dus meede tot onderhoud van de Familie kennissen & Vriendschapsbetrekking, daar anders een familie geheel ligt van elkander vervreemden kan en daadelijk vervreemd.”
De aantekeningen van ds. Busz zijn verzameld en bewaard en later overgetypt en ook deze documenten behoren tot de oudere bronnen van onze familie geschiedschrijving.
In de 19e eeuw zette het Groninger echtpaar Lambertus van Giffen en Grietje Ebbens een paar van hun kinderen al jong aan de taak om dit werk van Gerhardus Busz aan te vullen. Zoons Jan en Ebbe Ebbens van Giffen kweten zich goed van deze opdracht van hun ouders en ze moeten er duidelijk aardigheid in hebben gehad, want ze hebben hun leven lang aantekeningen bijgeschreven in hun lijvige manuscripten. Deze twee broers boekstaafden hun verzamelde aantekeningen en gegevens tot gebundelde persoons- en gezinsbladen, die ook nu nog heel goed leesbaar zijn. Zij volgden daarbij het voorbeeld van het geslachtsregister van de familie Oomkes uit 1748, waarin ook leden van de familie Van Giffen beschreven staan. Feitelijk zijn deze in leer gebonden boekwerkjes te beschouwen als de eerste genealogie van onze familie, compleet met chronologisch opeenvolgende persoonsbladen en voorzien van voldoende blanco tussenpagina’s voor het maken van aanvullingen door latere generaties.
Jan van Giffen begint zijn boek met de volgende inleiding:
1. Dit boek is aangelegd door Jan van Giffen zijnde het zevende kind van Lambertus van Giffen & Grietje Ebbens te Groningen om de familie te doen onderhouden en voor de vergetelheid te doen bewaren, omdat men nooit kan weten hoe of het soms mogte te pas kan komen.
Overgenomen uit het geslagtsregister van dat Gerhardus Busz Antonides. Predicant te Westerwijtwerd & Menkeweer opgesamelt heeft tot aan den Jaare 1799 en heeft mijn ouders dat gegeven en toen door mij als jongeling onderhouden tot zolang ik hiertoe door Gods zegen en het Leven in staat gesteld mag worden.
J. van Giffen
De notaris Henderikus van Giffen en zijn broer, de graanhandelaar Heiko van Giffen bewaarden in de 19e eeuw allerlei akten die hen voor de familiegeschiedenis van belang leken:
Weer later, aan het begin van de 20e eeuw, waren het vier neven Van Giffen, die regelmatig met elkaar correspondeerden over hun gezamenlijke afstamming. Dat waren de notaris Lambertus Klaas van Giffen in Balk, de archeoloog Albert Egges van Giffen in Groningen, de student Lambertus van Giffen in Leiden en notaris Ate van Giffen in Velp.
De door hun verzamelde informatie werd in 1926 verwerkt in een eerste manuscript voor een familieboek, opgesteld door een aangetrouwde neef, de amateur-genealoog Frederik Willem Wegener Sleeswijk, die gehuwd was met Cornelia Hendrika van Giffen. Notaris Lambertus Klaas van Giffen liet op zijn kantoor dit manuscript overzetten tot een typoscript, in linnen gebonden, met een oplage van maar liefst vier (!) stuks.
Veel van hun brongegevens werden in de jaren 1960 vergaard door Beitj Croiset van Uchelen en na zijn overlijden kwam de verzameling gegevens als een soort familie archief terecht bij wijlen Hans van Giffen. Hij bewaarde al deze gegevens goed en gebruikte ze zoveel als mogelijk bij de samenstelling van het familieboek, dat in 2007 werd uitgegeven. Hans komt de eer toe dat hij, samen met Rienk Wegener Sleeswijk en uitgever Leo Barjesteh, het eerdere typoscript van de genealogie uit 1926 heeft vervolmaakt tot een volwaardig familieboek, waar onze familie hem altijd dankbaar voor mag zijn.
De verzameling brongegevens was na het uitgeven van het boek gegroeid tot een halve kubieke meter aan documenten, een berg informatie die bijna niet meer te overzien was. Na het overlijden van Hans van Giffen in 2010 is deze verzameling brongegevens doorgenomen, geschoond en voorzien van een inventaris. Alleen de documenten die betrekking hebben op de familie Van Giffen zijn gedigitaliseerd, de documenten van allerlei aangetrouwde families zijn alleen zoveel mogelijk gebundeld en gesorteerd. Het aldus geschoonde archief is inmiddels aangeboden aan het Regionaal Historisch Centrum Groninger Archieven, waar het voor het nageslacht zal worden bewaard.
Uit het Familie archief
Tijdens het schonen van het archief kwam ik natuurlijk de nodige ‘krenten in de pap’ tegen, die ik de familie niet wil onthouden. In de komende Nieuwsbrieven zullen we deze documenten presenteren in de vaste rubriek ‘Uit het Familie archief’ met deze keer de portretten.
Portretten
We kunnen ons amper meer voorstellen dat er ooit een tijd is geweest dat er niet in ieder huis een fotocamera aanwezig was. Voor de tijd van de camera (zeg maar vóór 1850) bestond er alleen de mogelijkheid om een getekend of geschilderd portret te maken. Die eer is voor zover bekend slechts te beurt gevallen aan een beperkt aantal familieleden.
Allereerst is daar de bekende gravure van de beroemde dominee David Flud van Giffen, gemaakt tijdens de periode dat hij in Dordrecht predikant was.
Dan waren er de tekeningen en schetsen, zoals die bijvoorbeeld in de 19e eeuw zijn gemaakt om het profiel vast te leggen van de Groninger gebroeders Henderikus van Giffen (de notaris) en Heiko van Giffen (de graanhandelaar):
Omstreeks 1750 kwam het maken van een schaduwprofiel oftewel ‘silhouette’ in zwang als de eenvoudigste en goedkoopste manier van portretteren. Een silhouette werd gemaakt door de schaduw van een gezicht rechtstreeks als een silhouet op een vel papier over te trekken.
Het Heerenveense echtpaar ds David Flud van Giffen en Hendrikje Heggers heeft zich omstreeks 1810 laten vereeuwigen volgens een iets meer gedetailleerde methodiek, die van de ‘physionotrace’:
Hendrikje Heggers en ds David Flud van Giffen
De physionotrace was in 1783 uitgevonden door Gilles-Louis Chrétien als een verdere verfijning en mechanisering van het silhouetteportret. De tekenaar keek door een vizier van het toestel en tekende het profiel over met een wijzer, die via een pantograaf met potlood het resultaat overbracht op papier. Als verbetering op het silhouette konden nu ook gemakkelijk de details van het gezicht worden ingetekend. De portrettekenaar adverteerde met een zittijd van slechts enkele minuten en het resultaat kon gebruikt worden of verder worden ingekleurd en eventueel gegraveerd.
Voor meer welgestelde personen was het gebruikelijk om geschilderde portretten te maken om zich te laten vereeuwigen. Bijvoorbeeld de miniatuurtjes, die door de schilder J.J. Haak in 1852 zijn gemaakt van de Wyckeler predikant ds Lambertus van Giffen en zijn echtgenote Beitj Doedes Breuning:
Deze echtelieden hebben zich omstreeks 1870 ook laten fotograferen:
Weer veel later, in de jaren 1930, werd een olieverf portret gemaakt van de emeritus predikant ds Reitze van Giffen en dat portret is op een nogal bijzondere manier tot stand gekomen. Zijn zoon, de Haarlemse advocaat mr. Klaas van Giffen deed nogal eens pro-deo zaken voor mensen, die minvermogend waren. Maar soms kwam het loon van de advocaat in natura tot stand. Toen Klaas eens een kunstschilder verdedigde tijdens een rechtsgeding maakte hij de afspraak dat de schilder een portret van zijn vader zou maken. Dat portret is later overgegaan naar zijn zoon Reitze van Giffen en nu siert het portret de woning van David Flud van Giffen in Lemmer.
Preken
Dominee Reitze van Giffen liet bij zijn overlijden in 1938 meer dan honderd handgeschreven prekenboekjes na. Die zijn bewaard gebleven bij zijn echtgenote Merkje van der Kluft en na haar overlijden in 1953 bij haar jongste zoon Ate van Giffen. In 2010 kreeg ik de boekjes overgeleverd en nu, in 2015, komt het er eindelijk eens van om die preken te lezen en een aantal exemplaren over te typen in een makkelijk leesbaar schrift. Die zullen op de website toegankelijk worden gemaakt. Het zijn allereerst zijn genummerde preken uit zijn beginperiode in Warns-Hemelum (1891-1893), Vledder (1894-1899) en Aalst-Veen (1899-1903). Maar ook zijn Catechismuspreken voor elke zondag van de Heidelberger Cathechismus. En tenslotte een aantal van zijn ongenummerde preken uit de latere periode in Kollum (1905-1906), Wageningen (1907-1911), Haarlem (1912-1920) en Bloemendaal (1920-1938). Hij was toen niet meer als predikant aan een gemeente verbonden, maar hij hield vanuit zijn woonplaatsen Wageningen, Haarlem en Bloemendaal vaak gastpredikaties in tal van steden en dorpen, waarvan hij er 101 in zijn aantekeningen heeft vermeld: Achterveld, Anna Paulowna, Assen, Axel, Bergen op Zoom, Beverwijk, Bloemendaal, Bochum (D), Boxtel, Breukelen, Brouwershaven, Buiksloot, Castricum, Charlois, Culemborg, De Heij en Tuindorp (R’dam), De Krim, Den Bommel, Den Brielle, Driewegen, Duisburg, Edam, Enschede, Glanerbrug, Gravemoer, Groote Lind, Haamstede, Haarlem B,, Haarlem C, Halfweg, Heerhugowaard, Heerlen, Helder, Hellevoetsluis, Hoek van Holland, Homberg, Keulen (D), Krabbendam, Krommenie, Kruiningen, Laren, Lijmuiden, Melissant, Meppel, Middelburg, Middelharnis, Moerdijk, Naarden, Nieuw Helvoet, Nieuw Vennep, Nieuwveen, Nieuwendam, Nieuweroord, Nigtevecht, Ooltgensplaat, Oosterend (Texel), Oostzaan, Ouddorp, Oud Vosmaer, Raamsdonk, Reeuwijk, Rhenen, Ridderkerk, Rockanje, Scharendijke, Schermerhorn, Sleen, Sloterweg, Sprang-(Kapelle), Stellendam, Tholen, Tilburg, Utrecht, Velsen, Velseroord, Viersen, Vijfhuizen, Venlo, Vlaardingen, Voorburg, Voorthuizen, Vreeswijk, Wageningen, Walterscheid, Waterlandsveen, Weesp, Wemeldinge, Westervoort, Westzaan, Wieringen, Wolfheze, Wons, Wormer, Wormerveer, IJmuiden, Zaandijk, Zandpoort, Zuijd Beijerland, Zunderdorp en Zwartbroek.
Een preek die dominee Reitze van Giffen tijdens zijn preekbeurten veel gebruikte heette de ‘Parel’. Dat hij die preek zo vaak gebruikte kwam niet zozeer voort uit gemakzucht als wel omdat hij juist in deze preek zijn persoonlijke geloofsbelijdenis meedeelde. Maar daarover meer in een volgende Nieuwsbrief.
Colofon
Dit bulletin is een uitgave van de Stichting familie Van Giffen, opgericht op 8 april 1998 en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 24283900.
Bankrekening nr. NL04INGB0008286076 t.n.v. Penningmeester Stichting familie Van Giffen, Castor 26, 8331 NB Lemmer
Bestuur:
Klaas van Giffen – voorzitter
Julianalaan 47, 2051 JL Overveen
tel. 023-527 16 51
email: klaasvangiffen@online.nl
Saskia van den Boogaard-van Giffen – secretaris
Claes Heynensoenlaan 25, 1241 BL Kortenhoef
Tel. 035-656 44 22
email: saskiabg@ziggo.nl
David Flud van Giffen – penningmeester
Castor 26, 8331 NB Lemmer
0514-53 31 37
email: vangiffen@gmail.com
Hein van Giffen – lid
Hogesteeg 43, 3886 MA Garderen
tel. 0577-462090
email: havangiffen@hotmail.com
Arend van Giffen – lid
Kieft 8, 1834 ED St. Pancras
Tel. 072-515 35 17
email: arendvangiffen@hotmail.com