December 2018
Van de redactie / Lief en Leed
Sinds het verschijnen van het vorige familiebulletin in april dit jaar hebben we tot drie keer toe een bericht ontvangen van het op hoge leeftijd overlijden van een familielid. Vanaf deze plaats willen we de nabestaanden onze deelneming betuigen en hen sterkte toewensen bij het verwerken van het verlies.
Anna Adriana (Ankie) van Hamel-van Giffen
Ankie overleed op 5 april 2018 op 96-jarige leeftijd. Zij werd geboren op 5 november 1921 in Paree in NOI en zij huwde in 1946 in Balikpapan (NOI) met Hugo Henri Marinus (Huug) van Hamel. Het echtpaar leefde jarenlang in Bandoeng (Java) en kreeg daar vier zoons en een dochter. De rouwkaart werd gesierd met een gedicht van Rutger Kopland:
‘Licht’.
Vanavond zou ik dingen willen zeggen
terwijl er eigenlijk geen dingen voor zijn
zoiets als licht – willen uitleggen
wat licht is voor de dood
ons meeneemt in de nacht
de nacht in terwijl ik ons
probeer terug te denken naar
elkaar vanavond –
maar zie de glazen in onze handen
tot de randen gevuld gevuld met licht
Lied Goosens – Winkler Prins
Lied overleed op 22 juni op 97-jarige leeftijd, als weduwe van Henk Goosens en de fotocollage op de rouwkaart geeft verschillende levensmomenten weer. Als dochter van Anthony Winkler Prins en Jacoba van Giffen voelde Lied zich ook betrokken op de Van Giffen familie en zij was dan ook een regelmatig bezoeker van de familiedagen.
Jan Winkler Prins
Drie maanden later, op 11 september 2018 overleed Lied haar jongere broer Jan Winkler Prins op de eveneens zeer hoge leeftijd van 95 jaar. Jan was weduwnaar van Bep Hoogen Stoevenbeld sinds haar overlijden in 2013.
Dochters Djoke, Coot, Lieke en Elisabeth hadden zich in de zomermaanden voorbereid op een Winkler Prins familiedag op 9 september in Assen, niet wetend dat het een dag zou worden van afscheid nemen hun vader, die twee dagen later zou overlijden. De familie was beneden in het zorgcentrum en ieder is een poosje bij hem op de kamer geweest.
Bij de uitvaart vanuit de Doopsgezinde kerk in Assen was er veel samenzang. Djoke zong een lied, Coot en Lieke verhaalden over hun vaders levensloop en Elisabeth las 2 psalmen. Marieke Bok was bij de plechtigheid aanwezig en zij ervoer de sfeer als warm en gezellig. Iedereen had vrede met Jans heengaan, omdat hij de greep op de wereld aan het verliezen was.
De crematie volgde in besloten kring van de directe familieleden.
Nu zowel Lied als Jan Winkler Prins dit jaar zijn heengegaan is er een gerede aanleiding om ook hun voorgeslacht in herinnering te brengen met de bovenstaande trouwfoto, gemaakt op 11 september 1919 bij het huwelijk van Jan en Lied hun ouders, Anthony Winkler Prins (1892-1987) en Jacoba van Giffen (1892-1988).
Uit een ver verleden zien de volgende familieleden ons aan, v.l.n.r.:
Ds. Jan van Giffen, vader van de bruid;
Vincent Winkler Prins jr. (broer van de bruidegom);
Vincent Winkler Prins sr. (vader van de bruidegom);
Piet Winkler Prins (broer van de bruidegom);
Syb van Giffen-Kingma (e.v. Bertus, schoonzus van de bruid);
Emmy Boltjes (uit Co haar vriendinnengroep “Zevenster”);
Onbekende (amper zichtbaar, vermoedelijk vriendin van de bruid)
Bertha Huizinga (tante van de bruidegom);
Truus van Giffen (zus van de bruid);
David Flud van Giffen Rzn. (achterneef van de bruid);
Jacoba (Co) van Giffen, de bruid;
Ton Croiset van Ugchelen (e.v. Truus, zwager van de bruid)
Anthony (Tony) Winkler Prins, de bruidegom;
Charlotte van Giffen (e.v. Jan Lambertus WP);
Hendrieka van Giffen-Post (moeder van de bruid);
Margot Huizinga (tante van de bruidegom);
Alieda (Lie) Winkler Prins-Huizinga (moeder van de bruidegom);
Jan Lambertus Winkler Prins (oom van de bruidegom);
Albert Egges van Giffen (broer van de bruid).
De opname werd hoogstwaarschijnlijk gemaakt door Co haar oudste broer Bertus van Giffen. Wie er allemaal op deze trouwfoto van haar ouders staan afgebeeld werd ooit door Lied zelf uitvoerig uit de doeken gedaan.
Ook de onderstaande groepsfoto uit het Van Giffen familieboek levert een mooie herinnering op.
Op deze plaat uit 1924 zit Lied op schoot bij haar tante Syb van Giffen-Kingma, terwijl Jan bij zijn oom Beitj van Giffen op de knie mag zitten.
Schetsdagboek van Henk Bochardt en Rudy van Giffen in 1945
Via mevrouw Susanne Bochardt zal het Van Giffen archief worden aangevuld met de scans van het dagboek van haar oom Henk Bochardt (91) met tekeningen van de hand van wijlen Rudy van Giffen. Henk Bochardt (geboren in Modjokerto op 12 maart 1926) en Rudy van Giffen (geboren in Bandung op 29 november 1927) bereikten in 1945 de volwassen leeftijd.
Ze werden vervolgens ondergebracht in het Jappenkamp Montaja, een oude thee onderneming in het bergland van West-Java. Daar moesten ze dwangarbeid op het land verrichten.
Fragmenten uit het dagboek werden afgelopen zomer gepubliceerd in het blad Moesson. De volledige scans van de 17 dagboekpagina’s zullen in het familiearchief worden ondergebracht in de persoonsmap van Rudy van Giffen.
Mietje Sloddervos
Zoals bekend waren de kinderboeken in de 19e eeuw niet vrij van een moralistische ondertoon. Alle registers werden gebruikt om de vaderlandse jeugd op te voeden tot deugdzame burgers. Zo kreeg Jeannette Christina van Giffen omstreeks 1875 het onderstaande boekje cadeau, wellicht om haar aan te zetten tot meer ordelijkheid en grotere nauwgezetheid. Jeannette (1865-1951) was een jongere zus van ds. Reitze van Giffen. Vele jaren later dook het boekje weer ergens op en werd het via de familie Hamminga in Zuid-Laren geschonken aan Rienk Wegener Sleeswijk, die het in het jaar 2000 weer door schonk aan onze Stichting Familie Van Giffen.
En hoe het Mietje verder verging kunt u lezen in het familie archief op onze website https://vangiffen.org, waar de volledige scans van het boek worden bewaard.
Fotopuzzel
De vorige puzzelfoto hierboven werd door niemand geraden. Het is een opname, die omstreeks 1923 moet zijn gemaakt in de woning van Reitze van Giffen en Merkje van der Kluft aan de Kleverlaan 85 in Bloemendaal.
In het midden staat de jonge Ate van Giffen (1916) met achter zich Jan (1903) en Aaltje van Giffen (1899). Vooraan links Zus of Luus van Giffen (1910) en rechts een onbekende man, wellicht een toenmalige vriend van Aal?
Voor de nieuwe puzzel verwijzen we naar het navolgende schilderij. Wie weet de locatie, de aanleiding, de schilder en het scheppingsjaar van dit kostelijke tafereel? We kijken uit naar jullie reacties!
Gronings bronnenonderzoek door Lambertus Klaas van Giffen (1880-1971)
Als notaris Lambertus Klaas (Bertus) van Giffen uit Balk op 1 juli 1950 met pensioen gaat komt er veel tijd en energie vrij voor andere zaken, zoals genealogie. Nu is Bertus altijd al bezig geweest met zijn familiegeschiedenis en daarmee staat hij in een lange traditie van familieleden, die ooit hun familiegegevens op papier hebben gezet en voor ons, het nageslacht, hebben bewaard. Denk maar aan de snippertjes papier van dr Lucas van Giffen (1634), aan de latere aantekeningen van de predikant Gerhardus Busz Antonides over diens aangetrouwde familie Van Giffen. Denk ook aan de broers Jan en Ebbe Ebbens van Giffen, die begin 19e eeuw de eerste genealogie van onze familie schrijven, compleet met chronologisch opeenvolgende persoonsbladen. En denk aan de notaris Henderikus van Giffen en zijn broer, de graanhandelaar Heiko van Giffen, die in de 19e eeuw allerlei familie akten bewaren. Weer een eeuw later correspondeert Bertus van Giffen regelmatig over de gezamenlijke afstamming met zijn jongere broer, de archeoloog Albert Egges van Giffen in Groningen. Maar ook met twee neven, de student Lambertus van Giffen Kzn. in Leiden en de notaris Ate van Giffen DFzn. in Velp. Alle door hun verzamelde informatie wordt in 1926 verwerkt tot een eerste manuscript voor een familieboek, opgesteld door hun aangetrouwde neef Frederik Willem Wegener Sleeswijk, die gehuwd is met Cornelia Hendrika van Giffen. Bertus laat dit manuscript op zijn notariskantoor overzetten tot een typoscript, in linnen gebonden, met een oplage van maar liefst vier (!) stuks. Voor wie deze vier exemplaren bestemd zijn behoeft geen betoog.
Bij zijn pensionering beschikt Bertus dus al over een brede kennis van de familie, maar hij besluit nu om de diepte in te gaan met een zoektocht naar de allereerste Lambertus in de familie: Lambert Tijs. Zijn naam wordt in oude akten ook wel geschreven als Lambert Tijes, Teis, Teijsen of Tijs∫ens. Hij is dus een zoon van Thijs=Matthijs=Matthias en hij is de eerste Van Giffen die zich in de stad Groningen vestigt, naar het schijnt vanuit Sneek.
Bertus van Giffen bezoekt in 1950 de Groninger archieven en hij weet met zijn natuurlijke precisie en beroepsmatige ervaring door te dringen tot de vroegste aantekeningen, die er in Groningen over zijn eerste naamgenoot bestaan. Hij pluist onder andere de Weeskamerboeken door, de Gildeboeken en de kerkelijke lidmaatboeken uit de periode 1600 tot 1800. Hij noteert dat Lambert Tijs in 1633 huwt met de Groningse Anna Lucas. Zij is de weduwe van de Groninger koopman Jan van Cleve, die in 1627 stadsrechten kreeg en lid werd van het Groninger Coopmansgilde. Anna heeft als weduwe haar dochtertje Janneke van Cleve in het weeshuis moeten onderbrengen, onder voogdij van haar broer Jan Lucas en Hendrick Sickens. Als Anna in 1634 zwanger blijkt te zijn van hun latere zoon Lucas van Giffen wordt het zaak dat de erfelijke rechten van haar dochtertje Janneke van Cleve worden zekergesteld, in het bijzijn van haar voogden. Deze voogdijregeling wordt in 1634 door de Groningse Weeskamer op schrift gesteld. Het behelst dat Lambert en Anna haar deugdzaam moeten opvoeden en dat zij op haar zestiende de erfenis van haar vader Jan van Cleve uitgekeerd moet krijgen. Het gaat om een fors bedrag van 1000 Carolusguldens plus nog eens 150 Car. guldens, zijnde de opbrengst van haar vader zaligers wapen en lijfgoed. Een Carolusgulden van 20 stuivers had destijds ongeveer de waarde van het dagloon van een ambachtsman, dus het gaat hier om een lieve som, ter waarde van ruim drie jaarlonen. Waarvan akte.
Bertus schrijft deze akte letter voor letter over en voorziet deze van zijn kanttekeningen. Hieronder staan deze notitieblaadjes weergegeven, die ik voor de duidelijkheid heb overgetypt (met Bertus’ aantekeningen in rood getypt). Ze maken maar weer eens duidelijk hoe moeizaam bepaalde gegevens uit onze Van Giffen genealogie ooit tot stand zijn gekomen.
Maar ook merken we hier hoezeer we op de grens zijn beland van de nog beschikbare bronnen in Nederland. Als we een geboorte acte van Lambertus of van zijn vader Matthijs van Giffen willen vinden, dan zullen we in Oost Friesland moeten zoeken. Áls die bronnen nog beschikbaar zijn.
[w.g. X.14 Lambertus Klaas van Giffen (1880-1971)]
Uit de Rechterlijke Archieven in het Rijks-en Provinciaal thans Gemeente Archief te Groningen. Nr.III x13 [:24 Jan.1634-16 Feb. 1635 (1039) fol. 78]
Regist. den 19 Martii
[= Geregistreerd] a o 1634.
Wij den Borgemeesteren ende Raedt in Groningen doen kundnigh ende betuigen mit desen openen ver∫egelde brieve dat voor ons gekomen ende verschenen binnen Hindrick Sickes als Voormundt ende Jan Lucas als voogt tot ende over Annetien Lucas’ minderjarige kindt Janneke genoempt, bij haer zal.[zaliger] Eheman Jan van Cleve geprocrueert, ter eener, Lambert Tijs’ en Annetien Lucas’ opghemelt als Steeffader ende moeder van gemelte pupille ter anderen zijde beleden ende becanden se [=zij] comparanten, samptlick ende elck besonder in voorgaender qualiteit, soo dat se met malcanderen met advijs en ten overstaen van de E[ersame]Administratoren deser Stadsweeskamer eenen Stedenvasten ende onwederroeplicken affcoop weegen haer pupillen zal.[zaliger] vaders goederen hadden gemaeckt alles in forma ende manieren hiernae beschreven.
In den eersten soelen Steeffader opgemelt geholden wesen, gelijck sij, cracht deses, beloven ende annemen, om gemelte pupille tot haer sestijn jaeren ouderdoms in kost ende klederen ende alles lijves nood druft, in gesontheijt als ook in cranckheijt thoe onderholden ende inmiddels haer lesen, schrijven, neijen en speldewercken toe laeten leren, alles buijten des pupillen kosten:
daerenboven soelen opghemelt voormondt ende voogt tot proffijt van haer pupille, als de [=die] tot haer sestijn jaeren olderdooms gekomen is van voorgenoemte steeffader ende moeder ontfangen ende genieten de somma van een duijsent car.[Carolus] gulden tot twintich stvv [stuijvers] ijder gulden gerekent. Boven ‘t [….]
[…] ‘t welcke steeffader ende moeder voorschr. beloven an gedachte voormondt ende voogt opgemelt datelick over te leveren des pupillen zal. vaders clederen also tot sijn lijve behoerende binnen geweest, mit ook sijn wapen als he gedragen heft, dewelcke clederen mit het wapen [van de burgerwacht?] verkoft soelen worden, om tot proffijt van den pupille op rente belecht te worden. Daarbij is versproken ofte het muchte geracken dat dese goederen [:soo se verkoft soelen worden:] gien hondert daler [daalder = 11/2 gulden = 30 stuivers] muchten aanbrengen, dat alsdan steeffader ende moeder voorschreven dat elick so voele daerbij soelen doen, dat het hondert daeler worden
mach, mits so voel, als sij hijr bij muchten doen, hijrnamaels van de belooffde 1000 car. guldens voor [of ver-] schreven te soelen moegen corten, stellende steeffader en moeder opghemelt voor al hetgene hijr boven verkocht to onderpande alle haere goederen, so roerlijke [=roerende] als onroerlijke, presente ende toecomende, soe ende waer de [=die] oock gelegen ofte bevonden moegen worden F
Collt [=gecollationneerd]
F geene uijtbesondert, om bij faute van goede vrijwillige betaelinge vrij, kosten ende schadeloos daer uijt te sullen moegen maenen ende verhaelen, waarmede alsdan opgemelte pupillenu ende ten ewigen daegen van haar zal. vaders goederen affgecoft ende affgescheijden sal zijn ende blijven. Sonder Argelist dat oorconden wij met onsen […]
[…] Stadt Segel gegeven in den jaere onzes Heren duijsent Sesshondert vierendartich den twalften dach Martij doe [=toen] Berent Sijghers, Bartolt Wicheringe, Barent Julsingh ende Peter Eijsinghe Borgemeesteren waren onser Stadt.
Kanttekeningen in 1950 van X.14 Lambertus Klaas van Giffen (1880-1971):
De archivaris Mr. Joosting zeide, dat uit dit extract blijkt, dat Jan Lucas’ is geweest een broeder van Anna Lucas, dat Hendrick Sickens was een zwager van Jan van Cleve, en dat Anna Lucas’ nog maar kort geleden met Lambertus Tijsz. gehuwd was.
Inderdaad zegt den Koopmansgilderol ook (fol.69 b), dat hij in 1633 een gildezuster huwde; dit kan zijn een echtgenote, vrouw of weduwe van een gildebroeder. De gildebroeders hadden ook tegenover de -zusters verplichtingen, bv. tot het volgen bij de begrafenis.
In de proclamatieboeken vond ik dan ook de huwelijksafkondiging van Lambertus Tijssens met Anna Lucas’, weduwe van Jan van Cleve, op 29 juni 1633, “daervoor compareerde Folkerus Hermanni” [ge]copuleert M[artini] K[erke] per Wesselium Emmium, 21 julij 1633.
(Wesselius Emmius was pred. te Groningen van 1620 tot 1654).
Folkerus Hermanni zal de theoloog geweest zijn, die zich op 26 Aug. 1615 in ‘t Gron. Studentenalbum inschreef als OostFries.
Vreemd is nog ‘t volgende, wat ik in de oude lidmaten (en attestatie)boeken der Martinikerk vond:
1639 Junij, Lambert Thijes in N. Ebbingestraat.
De naam Lambert Thijs vindt men nergens elders, noch vroeger noch later, zodat ongetwijfeld Lambertus van Giffen bedoeld is.
Hij moet dus (in 1633) gehuwd zijn (gecopuleerd) in de Ned. Herv. kerk zonder dat zijn attestatie nog was ingekomen, óf alleen zijn vrouw was Ned. Hervormd en hijzelf hoorde mogelijk nog tot een ander kerkgenootschap*, en is later Ned. Herv. geworden, om er bv. het Avondmaal te kunnen vieren.
De archiv. noemde het een zeer opvallend feit reeds in dien tijd, dat er veel meer vrouwen dan mannen zich als lidmaat lieten inschrijven. Verder als lidmaat ingeschr. in
1655 December, Lucas van Giffen stud. in Nieuwe Ebbingestraat.
(Lucas had zich in 1652 reeds als phil. stud. te Groningen ingeschreven, de 15de Sept. 1657 als jur. stud. van 23 j. te Leiden, en als “Groninganus”)
F De archiefbeamte was hier ook zeker van, en tevens dat Lamb. Tijsz. niet heel jong meer geweest zal zijn..(onleesbaar)
Koopman is een Groningse uitdrukking voor kruidenier
Tusschen de Afkondiging of Proclamatie en het huwelijk zelf verliepen soms wel vier
maanden.
Zou die Folkert Hermanni misschien een zwager van Lambert Tijssen zijn? Namelijk broeder van Thomas van Giffens vrouw Janneke Herman(ne)s.
Een Gronings N.H. pred. was ‘t niet (zie lijst fl 55 alhier), maar blijkbaar wél een theoloog, dus als predikant later elders. (KvG: het betrof hier vermoedelijk zijn neef en leeftijdgenoot III.c Folkert van Giffen, geb. 1600)
* De Breda-Heusdensche Van Giffens zijn wellicht Waalsch geweest, zie althans bij mij Robbrecht van Giffen, bl. 16. en Niclaes van Giffen.
Mogelijk was hij niet eens lidmaat van de Ned. Herv. kerk. Het kwam toen veel voor dat zij dan later in de kerk trouwden.
Dit stuk vond ik, doordat het in den inhoudsopgave stond als Lamberttijes’ Jannetijens
Jan van Cleve begraven 3 Dec. 1632 (koopm.gildeboek)
Jan van Cleve lid van ‘t Koopmansgilde, sed.1627 valt zijn stiefzoontje Johannes Albertz, van 21/2 jr 1627/28 Jan van Cleve (klein) burgerrecht
Er blijkt uit dit stuk niet, dat Lucas is geboren vóór 12 maart?
‘t Lijkt me waarschijnlijk, dat deze acte juist gemaakt is naar aanleiding van Lucas’ geboorte die verwacht werd. In 1657 was hij op 15 Sept. 23 jaar oud (blijkens Studenten album) Hij moet in 1634 dus voor 15 Sept. geboren zijn.
Daar het mij niet steeds duidelijk is, of de namen hier wel of niet met een hoofdletter beginnen, als bv. Jan van Cleve, en Lambert Tijs, schrijf ik hier maar alles met hoofdletter.
De komma’s achter woorden als Lucas’ en Tijs’, en de punter achter zal. heb ik er ter verduidelijking bijgeschreven, hoewel ze in ‘t oorspronkelijke niet staan.
Beter ware het ze met roode of blauwe inkt te schrijven evenals enkele punten en komma’s die de zin zeer zouden verduidelijken, maar hier in Haren heb ik geen andere voor mijn gebruik.
26 aug. 1950(?)
Leden van ‘t koopliedengilde werden ook:
1637 Jan Tasens, 1657 Jan Theijes,
1644 Hindrick Tijssen,
1653 From Theis,
1670 Harmannus Theis,
(1603 Lippe Tissen).
volgens die gilderol stierf in 1746 Jan Teijsens vrouw,
in 1653 Jan Theis vrouw,
in 1666 Hoveling Albert Tijs vrouw)
In het Coopman- en Cramergilde (één gilde) is ingeschreven in fol. 179 b.
(dit sinn gildebroder sons en hebben sich latten inschrijven…
1669 den 21 September Docter Giffen soene van Lambert Ties. (29 juli Herman van Loon) lento (in de Coopmansgilde kwam men niet zoo gemakkelijk)
(Andere Giffens ziet men niet in dien tijd, wel later: 19 juni 1704 Lambartus van Giffen, soone van Doctr. van Giffen)
Overleden fol. 397 1734, 17 Feb. Raschekint: NB: ‘t oproofsel van de kerk
Hopman Van Giffens dogter
In hetzelfde boek onder de: Naemen van verstorven ………….broeders en zusters……begraven:
1664 is Lambert Tijies frou (dus weduwe) begraven
fol. 111.b: Deze volgende personen binnen gestorven
Anno 1649 Den 9 Marti Lambert Teis. (fol. 157 b bovenaan)
fol. 69 b (de klapper zegt Teijses)
Anno 1633 …… hebben navolgende personen de Kramergilde aangenomen ende voldaan
als volgt……. daarna o.a. (huwelijksproclamatie 29 juni, kerkelijke inzegening 21 juli)
Lambert Teijsen heft een gildezuster. (Dit ‘heft een gildezuster’ komt hier in de lijst meer voor, en is een Groninger uitdrukking voor ‘huwt’
Blijkens ‘t contract met zijn stiefkind J. van Cleef van 1634 moet hij kort tevoren gehuwd zijn (zie hiernaast).
(De bedoeling is hier dus: L. Teijsen komt in de Kramergilde door zijn huwelijk met een gildezuster.)
Niets in ‘t Alf. reg. v (Feith) Oud-Archief v. Groningen, 1853-77, op de Namenlijst
(natuurl. niet volledig)
Niet in ‘t register van habergiers, noch v. schrijnwerkers (kistenmakers), koperslagers, kuipers (koeperbinders), koekebakkers, schippers.
Register van Aangeslagenen in de Honderdste Penning (Arch. van de Staten, vrl. no. 108)
1672 Dr. Lucas van Giffen 30,- gulden.
(Dit moet nogal hoog zijn Lamb. (Harmen ofdg) Thijs niet.
Er zijn echter nog wel hoogeren bij, bv. f 500,-)
Register van aangeslagenen in de belasting (taxatie) 1730, 1731 in de stad Groningen (in ‘t Archief van de Staten voorl. no 360 x)
Hopman van Giffen, silversmit, 5,- gulden,
Prov. Belastingen niets.
(Wanneer is Jan van Cleve gestorven? wat de leeftijd van Janneke)
(Lambert Tijes’vrouw zal ‘t gilderecht voor zich alleen gehad hebben, bv. na haar mans dood, van de zorg van het gilde voor de begrafenis, ook van haarzelf)
waarom in ‘t Koopmansgilde? Kan Docter (Smid Handelaar)
om het pensionhouden? O.a. de voordelen die er aan verbonden waren.
